Tiếp nối chuyên đề về âm thanh, ở bài viết trước chúng ta đã tìm hiểu về độ to của âm. Trong bài viết ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về môi trường truyền âm. Đã bao giờ, các em tự hỏi, âm thanh có thể truyền đi truyền đi trong môi trường nào hay chưa? Ở đâu thì chúng ta có thể nghe được âm thanh truyền đến tai ta? Đây chính là những câu hỏi được rất nhiều người thắc mắc. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu và giải đáp trong bài viết này nhé!
Biên độ dao động – môi trường âm
Để các em có kiến thức tổng quát hơn về chủ đề này, chúng tôi sẽ nhắc lại những kiến thức chung về âm. Âm thanh được phát ra nhờ sự dao động của vật. Biên độ dao động ảnh hưởng nhiều đến độ to của âm thanh. Khi vật dao động, khoảng cách lớn nhất của vật với vị trí cân bằng được gọi là biên độ dao động của vật. Biên độ dao động càng lớn thì âm thanh của vật càng to. Điều này chúng ta có thể dễ dàng kiểm chứng trong các hiện tượng thường ngày. Môi trường truyền âm cũng có ảnh hưởng ít nhiều đến âm thanh.
Độ to của âm được đo bằng đơn vị đề – xi – ben hay còn được kí hiệu là dB. Mọi âm thanh đều có thể được đo bằng đơn vị này. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn có nhiều đơn vị khác dùng để đo độ lớn của âm thanh. Các em có thể tìm hiểu thêm để có thể dễ dàng làm bài tập trên lớp. Giống với những đơn vị khác, đơn vị của âm thanh cũng có thể quy đổi, chuyển đổi dễ dàng. Các em hãy tham khảo bảng đơn vị đo âm thanh nhé!
Những âm thanh khác nhau có độ lớn khác nhau. Chính vì vậy, không phải bất cứ âm thanh nào chúng ta cũng có thể nghe được. Chưa kể đến môi trường âm cũng ảnh hưởng đến âm thanh. Trong một số môi trường nhất định, chúng ta không thể nghe thấy âm thanh. Đó chính là lý do chúng ta cần phải tìm hiểu về môi trường âm thanh có thể truyền qua.
Môi trường truyền âm là gì?
Môi trường âm là môi trường cho phép âm thanh đi qua. Ở trong môi trường này, âm thanh có thể truyền từ vị trí này đến vị trí khác. Nói một cách đơn giản, môi trường âm cho phép chúng ta nghe được âm thanh. Nguồn âm là nơi phát ra âm thanh. Trong môi trường này, âm thanh đi từ nguồn âm đến tai ta hoặc đến vị trí thu âm.
Hiểu một cách đơn giản, môi trường truyền âm cho phép âm thanh đi qua. Đây chính là cách hiểu đơn giản nhất về chủ đề này. Có rất nhiều môi trường cho phép âm thanh đi từ vị trí này đến vị trí khác. Tuy nhiên, độ lớn của âm thanh, cũng như vận tốc truyền âm trong các môi trường có sự khác nhau. Các em nên học theo từng môi trường để có thể dễ dàng tổng hợp kiến thức hơn.
Các môi trường truyền âm
Âm thanh có thể đi qua trong các môi trường chất rắn, lỏng, khí. Âm thanh không thể truyền đi trong môi trường chân không. Đây chính là lý thuyết cơ bản về các môi trường truyền âm. Ở trong tất cả các môi trường, ở cách xa nguồn âm thì âm nghe được càng nhỏ. Âm thanh chúng ta nghe được nhỏ hay lớn còn phụ thuộc vào vị trí nguồn âm. Khi nguồn âm ở quá xa, chúng ta sẽ không thể nghe thấy những âm thanh này. Âm truyền đi sẽ nhỏ dần chứ không giữ nguyên độ lớn.
Thực tế nghiên cứu cho thấy, khi âm thanh truyền đi. Âm thanh sẽ bị hấp thụ dần nên càng xa nguồn âm sẽ càng nhỏ dần. Nên ở những vị trí quá xa nguồn âm sẽ không thể nghe thấy âm thanh truyền đến.
Vận tốc truyền âm
Ở các môi trường khác nhau, vận tốc truyền âm cũng khác nhau. Ví dụ tốc độ truyền âm dưới nước sẽ khác với tốc độ truyền âm trong không khí. Trong chương trình vật lý lớp 7, các em chưa cần tìm hiểu chuyên sâu về điều này. Tuy nhiên, các em vẫn nên ghi nhớ những kết quả nghiên cứu để có thể vận dụng vào bài tập. Tốc độ âm thanh trong các môi trường âm được xếp loại từ lớn đến bé. Ở 200C, vận tốc truyền âm trong không khí là 340 m/s; trong nước là 1500 m/s; trong thép là 6100 m/s.
Tốc độ truyền âm trong môi trường chất rắn lớn hơn trong chất lỏng, trong chất lỏng lớn hơn trong chất khí. Môi trường chất rắn có vận tốc truyền âm nhanh nhất. Hay nói cách khác, chất rắn là môi trường chuyên âm tốt nhất. Các bạn có thể thực hiện thí nghiệm áp tai xuống mặt bàn. Sau đó tác động một lực nhẹ gõ lên bàn, các bạn sẽ nghe thấy tiếng động nhanh chóng. Môi trường truyền âm nhanh thứ hai trong bảng xếp hạng chính là chất lỏng.
Điều này thật bất ngờ đúng không nào? Chúng ta vẫn thường sử dụng truyền âm nhiều nhất trong không khí. Tuy nhiên, dưới nước lại là môi trường truyền âm tốt hơn. Môi trường âm không khí là loại chúng ta thường sử dụng nhiều nhất. Khi chúng ta nói nghĩa là đã phát ra âm thanh truyền đi trong không khí đến tai người gần đó. Môi trường âm có thể truyền đi nhiều âm thanh cùng lúc. Đó chính là lý do vì sao chúng ta thường nghe thấy nhiều tạp âm, âm thanh cùng lúc.
Các dạng bài tập về môi trường âm
Đối với chủ đề này, các em sẽ có nhiều dạng bài tập liên quan. Những bài tập từ tính toán đến bài tập thực tế. Chúng tôi đã tổng hợp một số dạng bài tiêu biểu dưới đây. Các em hãy đọc tham khảo và ghi chép lại để vận dụng nhé!
Tính vận tốc, quãng đường và thời gian truyền âm
Dạng bài này sẽ yêu cầu các em tính toán vận tốc, quãng đường, hoặc thời gian truyền âm. Dựa vào công thức dưới đây cùng những dữ kiện đề bài đã cho. Các em chỉ cần thay số và lắp ghép đúng công thức là có thể làm bài. Tuy nhiên, các em cần chú ý, vận tốc, thời gian, quãng đường đều phải của âm thanh đó. Nếu không kết quả có thể bị sai lệch.
Dựa vào công thức tính vận tốc truyền âm trong các môi trường:
Trong đó: v là vận tốc truyền âm (m/s)
s là quãng đường truyền âm (m)
t là thời gian truyền âm (s)
Xác định âm truyền trong môi trường nào?
Để xác định âm truyền trong môi trường nào ta thực hiện như sau:
– Tính vận tốc truyền âm.
– Dựa vào vận tốc truyền âm trong các môi trường:
vkhông khí = 340 m/s; vnước = 1500 m/s; vthép = 6100 m/s…
Từ đó suy ra được âm truyền trong môi trường nào.
Với dạng bài tập này, các em cần nhớ những con số chỉ vận tốc trong môi trường âm. Có thể đề bài sẽ cho sẵn bảng số liệu này. Tuy nhiên các em vẫn nên nhớ để làm bài tập nhanh chóng hơn. Các em có thể làm thật nhiều bài tập dạng này để ghi nhớ tốt hơn. Một số bài tập nâng cao, sẽ kết hợp cả hai dạng bài tập này. Các em sẽ phải tính vận tốc, sau đó xét theo bảng để chọn được môi trường phù hợp nhất.
Bài tập trắc nghiệm
Bài tập dạng trắc nghiệm chủ yếu kiểm tra lý thuyết về môi trường âm. Chỉ cần nắm chắc lý thuyết, các em sẽ chọn được đáp án chính xác và đầy đủ nhất. Có thể sẽ có những đáp án chính xác nhưng chưa đầy đủ ý. Các em nên đọc kỹ và chọn đáp án có đầy đủ thông tin.
Những kiến thức về môi trường truyền âm đã được chúng tôi đề cập trên đây. Bài viết đã bao gồm cả lý thuyết và ví dụ thực tế dễ nhớ. Các em nên ghi chép và học thuộc những ví dụ này. Hy vọng những thông tin này có thể giúp ích cho các em trong việc học tập bộ môn vật lý 7. Cảm ơn các em đã đón đọc bài viết này. Những kiến thức mới trong bộ môn vật lý sẽ được đăng tải tại trang chủ. Các em hãy chú ý để đón đọc nhé! Ví dụ bài viết về độ to của âm rất thú vị, các em không nên bỏ qua.
Giải pháp toàn diện giúp con đạt điểm 9-10 dễ dàng cùng Toppy
Với mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm, Toppy chú trọng việc xây dựng cho học sinh một lộ trình học tập cá nhân, giúp học sinh nắm vững căn bản và tiếp cận kiến thức nâng cao nhờ hệ thống nhắc học, thư viện bài tập và đề thi chuẩn khung năng lực từ 9 lên 10.
Kho học liệu khổng lồ
Kho video bài giảng, nội dung minh hoạ sinh động, dễ hiểu, gắn kết học sinh vào hoạt động tự học. Thư viên bài tập, đề thi phong phú, bài tập tự luyện phân cấp nhiều trình độ.Tự luyện – tự chữa bài giúp tăng hiệu quả và rút ngắn thời gian học. Kết hợp phòng thi ảo (Mock Test) có giám thị thật để chuẩn bị sẵn sàng và tháo gỡ nỗi lo về bài thi IELTS.
Nền tảng học tập thông minh, không giới hạn, cam kết hiệu quả
Chỉ cần điện thoại hoặc máy tính/laptop là bạn có thể học bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. 100% học viên trải nghiệm tự học cùng TOPPY đều đạt kết quả như mong muốn. Các kỹ năng cần tập trung đều được cải thiện đạt hiệu quả cao. Học lại miễn phí tới khi đạt!
Tự động thiết lập lộ trình học tập tối ưu nhất
Lộ trình học tập cá nhân hóa cho mỗi học viên dựa trên bài kiểm tra đầu vào, hành vi học tập, kết quả luyện tập (tốc độ, điểm số) trên từng đơn vị kiến thức; từ đó tập trung vào các kỹ năng còn yếu và những phần kiến thức học viên chưa nắm vững.
Trợ lý ảo và Cố vấn học tập Online đồng hành hỗ trợ xuyên suốt quá trình học tập
Kết hợp với ứng dụng AI nhắc học, đánh giá học tập thông minh, chi tiết và đội ngũ hỗ trợ thắc mắc 24/7, giúp kèm cặp và động viên học sinh trong suốt quá trình học, tạo sự yên tâm giao phó cho phụ huynh.
