Axit photphoric và muối photphat – Học hóa không hề khó!

Trong bài viết hôm nay Toppy sẽ đề cập đến một loại axit có công dụng vô cùng tuyệt vời, được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp và đời sống của con người đó là Axit photphoric và muối photphat. Bài viết dưới đây sẽ đem đến cho các bạn học sinh những thông bổ ích và vô cùng thú vị về loại axit vô cùng nổi bật này. Hãy cùng khám phá bài viết ngay thôi nào!

Axit photphoric và muối photphat

Axit photphoric

Axit photphoric là một loại axit có tính oxi hóa trung bình có công thức hóa học là H₃PO₄, còn được biết đến với các tên gọi khác như Axit orthophotphoric, trihiđroxiđioxiđophotpho, axit phosphoric. Cấu trúc tinh thể của loại axit này bao gồm tứ diện PO₄ liên kết với nhau bằng liên kết hydro và được giữ lại trong dung dịch đậm đặc của axit trong nước giúp cho dung dịch giống như nước đường.

>>>Tìm hiểu thêm về photpho nguyên tử khối và Silic và hợp chất của silic – Lý thuyết và tính ứng dụng trong thực tế

Tính chất hóa học

• Trong dung dịch axit H₃PO₄ sẽ phân ly thuận theo nguyên tắc 3 nấc 

                 H₃PO₄ ↔ H⁺ + H₂PO₄^–

                 H₂PO₄^– ↔ H⁺ + HPO₄^2-

                 HPO₄^2- ↔ H⁺ + PO₄^3-

• Quỳ tím sẽ chuyển qua màu đỏ khi tiếp xúc với H₃PO₄
• H3PO4 tác dụng với oxit bazơ sẽ tạo thành muối và nước

                 2H₃PO₄ + 3Na2O → 2Na₃PO₄ + 3H₂O

• Tác dụng với bazơ tạo thành muối và nước, tuy theo tỷ lệ mà các muối tạo thành là khác nhau

                  KOH + H₃PO₄ → KH₂PO₄ + H₂O

                  2KOH + H₃PO₄ → K₂HPO₄ + 2H₂O

                  3KOH + H₃PO₄ → K₃PO₄ + 3H₂O

• Tác dụng với các kim loại đứng trước H₂ sẽ giải phóng ra H₂ và muối

                  2H₃PO₄ + 3Mg → Mg₃(PO₄)₂ + 3H₂

• Tác dụng với muối sẽ tạo thành muối mới và axit mới

                     H₃PO₄ + 3AgNO₃ → 3HNO₃ + Ag₃PO₄

• Có tính oxi hóa – khử với P có mức lớn nhất là +5
• H₃PO₄ dưới tác dụng nhiệt sẽ xảy ra các phản ứng nhiệt phân như:

                  Tác động nhiệt trong khoảng 200 – 250 độ C: 2H₃PO₄ → H₄P₂O₇ + H₂O

                  Tác động nhiệt trong khoảng 400 – 500 độ C: H₄P₂O₇ → 2HPO₃ + H₂O

Tính chất vật lý

• Dạng tồn tại: Tồn tại ở hai dạng đó là chất rắn tinh thể không màu và chất lỏng trong suốt không màu.
• Khối lượng riêng 1,87 g/cm3
• Nhiệt độ nóng chảy = 42,35^oC (dạng H₃PO₄.H₂O có nhiệt độ nóng chảy = 29,32^oC)
• Phân hủy ở 213^oC
• Tan trong etanol, nước với bất kì tỉ lệ nào được giải thích bằng sự tạo ra liên kết hydro

Axit photphoric là axit mạnh hay yếu? Thực tế, Axit photphoric là axit ba nấc với độ mạnh ở mức trung bình.

Muối photphat

Tính chất vật lý:

• Có 3 loại: PO₄^3-, HPO₄^2- và H₂PO₄^–.
• Tất cả muối H₂PO₄^– đều tan
• Muối PO₄^3- và HPO₄^2- chỉ có muối của kim loại kiềm và amoni mới tan được

Tính chất hóa học:

• Muối photphat có đầy đủ tính chất hóa học của muối
• Các muối photphat của kìm loại kiềm dễ bị thủy phân trong dung dịch
• Là muối của axit nên có tính chất của axit 

Tác hại của axit photphoric và muối photphat

Một số tác hại của axit photphoric và muối photphat mà các bạn nên lưu ý:

• Hóa chất axit phosphoric làm giảm mật độ xương: Đây chính là tác hại đầu tiên mà loại axit này gây nên ở người.
• Gây ra các vấn đề nghiêm trọng về thận: Việc của người tiêu thụ các loại thực phẩm và đồ uống giàu axit phosphoric sẽ làm thay đổi tiết niệu, gây ra các bệnh về sỏi thận hoặc các bệnh thận mãn tính. Vì nó làm quá tải photpho trong cơ thể từ đó khiến chức năng bị suy giảm.
• Làm giảm chất dinh dưỡng trong cơ thể: Nếu như chúng ta nào quá nhiều thực phẩm có chứa axit phosphoric, sẽ gây ra tình trạng dư thừa P làm giảm lượng canxi có trong cơ thể. Từ đó khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng như sắt, magie và kẽm,… sẽ kém đi và làm cho cơ thể thiếu hụt đi các chất dinh dưỡng cần thiết.
• Làm tăng nồng độ axit trong cơ thể: Đây là một loại axit được đánh giá không tốt cho sức khỏe, nếu như hấp thụ axit photphoric và muối photphat quá nhiều sẽ gây ra tình trạng tăng nồng độ axit.

Công dụng của axit photphoric 

Dung dịch axit phosphoric đậm đặc được bán trên thị trường với nồng độ là 85%. Loại axit này là bán thành phần trong quá trình sản phân bón, thức ăn gái súc, dược phẩm. Làm chất xúc tác trong quá trình tổng hợp các chất hữu cơ, chất chống cháy, sản xuất thuốc trừ sâu,… Đặc biệt, axit phosphoric dùng để điều chế phân lân như là superphosphat đơn và phân supephosphat kép.

Điều chế

Điều chế axit photphoric trong phòng thí nghiệm

Điều chế axit phosphoric trong phòng thí nghiệm bằng cách dùng NO3 đặc oxi hóa photpho ở nhiệt độ cao:   

P + 5HNO₃ → H₃PO₄ + 5NO₂ + H₂O

Điều chế axit photphoric trong công nghiệp

Trong công nghiệp, axit phosphoric được sản xuất công nghiệp bằng quá trình quá nhiệt và quá trình ẩm ướt. Các quá trình nhiệt thì đắt hơn sản xuất một sản phẩm tinh khiết, được sử dụng cho các ứng dụng của ngành công nghiệp thực phẩm. Còn quá trình ướt thì chiếm ưu thế hơn trong lĩnh vực thương mại.

Lời kết

Trên đây là một số tính chất cơ bản của hợp chất axit photphoric và muối photphat mà Toppy muốn đem đến cho các bạn. Hy vọng với những kiến thức trên, bạn sẽ thêm vững chắc về môn hóa và ngày càng sẽ yêu thích nó hơn nhé!

>>> Đọc thêm các bài viết cùng chủ đề:

• Các phương pháp nhận biết Axit Bazơ muối – Hóa 8(Mở trong cửa số mới)
• Tính chất hóa học của Axit – Học tốt hóa 9 cùng Toppy(Mở trong cửa số mới)
• Tính chất hóa học của muối lớp 9 – Các dạng bài hay gặp(Mở trong cửa số mới)
• Tính chất hóa học của muối lớp 9 – Các dạng bài hay gặp(Mở trong cửa số mới)
• Tính chất hóa học đặc trưng của Kim loại là gì – Hóa học lớp 9(Mở trong cửa số mới)
• Axit cacbonic và muối Cacbonat -Dạng bài tập & lời giải-Hóa 9(Mở trong cửa số mới)

Giải pháp toàn diện giúp con đạt điểm 9-10 dễ dàng cùng Toppy

Với mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm, Toppy chú trọng việc xây dựng cho học sinh một lộ trình học tập cá nhân, giúp học sinh nắm vững căn bản và tiếp cận kiến thức nâng cao nhờ hệ thống nhắc học, thư viện bài tập và đề thi chuẩn khung năng lực từ 9 lên 10.

Kho học liệu khổng lồ

Kho video bài giảng, nội dung minh hoạ sinh động, dễ hiểu, gắn kết học sinh vào hoạt động tự học. Thư viên bài tập, đề thi phong phú, bài tập tự luyện phân cấp nhiều trình độ.Tự luyện – tự chữa bài giúp tăng hiệu quả và rút ngắn thời gian học. Kết hợp phòng thi ảo (Mock Test) có giám thị thật để chuẩn bị sẵn sàng và tháo gỡ nỗi lo về bài thi IELTS.

Nền tảng học tập thông minh, không giới hạn, cam kết hiệu quả

Chỉ cần điện thoại hoặc máy tính/laptop là bạn có thể học bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. 100% học viên trải nghiệm tự học cùng TOPPY đều đạt kết quả như mong muốn. Các kỹ năng cần tập trung đều được cải thiện đạt hiệu quả cao. Học lại miễn phí tới khi đạt!

Tự động thiết lập lộ trình học tập tối ưu nhất

Lộ trình học tập cá nhân hóa cho mỗi học viên dựa trên bài kiểm tra đầu vào, hành vi học tập, kết quả luyện tập (tốc độ, điểm số) trên từng đơn vị kiến thức; từ đó tập trung vào các kỹ năng còn yếu và những phần kiến thức học viên chưa nắm vững.

Trợ lý ảo và Cố vấn học tập Online đồng hành hỗ trợ xuyên suốt quá trình học tập

Kết hợp với ứng dụng AI nhắc học, đánh giá học tập thông minh, chi tiết và đội ngũ hỗ trợ thắc mắc 24/7, giúp kèm cặp và động viên học sinh trong suốt quá trình học, tạo sự yên tâm giao phó cho phụ huynh.