Ngày nay, STEM đã trở thành một phương pháp giáo dục tiên tiến, đã được chứng minh mang lại nhiều ưu điểm cho sự phát triển của trẻ em. Quy trình học STEM giúp thúc đẩy sự phát triển tư duy từ khi còn nhỏ, khuyến khích sự tò mò và đam mê trong việc khám phá thế giới, thúc đẩy khả năng sáng tạo và phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề đáng kinh ngạc. Tại Việt Nam, đã có nhiều quyết định tích hợp phương pháp STEM vào chương trình giảng dạy, giúp học sinh học lý thuyết và thực hành song song, tạo cơ hội cho họ phát triển nhiều kỹ năng hơn.
Chương trình giáo dục STEM là gì?
Giáo dục STEM dựa trên ý tưởng bị cho người học những kiến thức, kỹ năng liên quan đến các lĩnh vực: Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học) – Theo cách tiếp cận liên môn (Interdisciplinary) và người học có thể áp dụng để giải quyết vấn đề trong cuộc sống hàng ngày.
Thay vì chia thành bốn môn học độc lập, STEM tạo ra một mô hình học tập kết nối, tập trung vào các ứng dụng thực tế. Mô hình giáo dục STEM không hướng đến việc tạo ra những nhà khoa học, kỹ sư hoặc chuyên gia toán học. Chúng mục tiêu chính là trang bị học sinh với kiến thức và kỹ năng để phát triển trong thế giới công nghệ hiện đại ngày nay.
Như vậy, giáo dục STEM định hướng tạo ra cá nhân có khả năng đáp ứng các nhu cầu công việc của thế kỷ 21, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của quốc gia, và có khả năng tham gia tích cực vào quá trình biến đổi của nền kinh tế tri thức trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Yếu tố cốt lõi của giáo dục STEM
Tích hợp liên môn
Giáo dục STEM không dạy bốn môn học như các đối tượng tách biệt và rời rạc, mà kết hợp chúng thành một mô hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế. Qua đó, học sinh vừa học được kiến thức khoa học, vừa học được cách vận dụng kiến thức đó vào thực tiễn.
Lồng ghép bài học với thế giới thực
Giáo dục STEM phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con người có năng lực làm việc “tức thì” trong môi trường làm việc có tính sáng tạo cao với những công việc đòi hỏi trí óc của thế kỷ 21. Bài học STEM tập trung vào vấn đề thực tế trong cuộc sống và cho phép học sinh tự khám phá và tự nghĩ ra giải pháp.
Kết nối từ trường học, cộng đồng đến các tổ chức toàn cầu
Giáo dục STEM không chỉ hướng đến vấn đề cụ thể của địa phương mà phải đặt trong mối liên hệ với bối cảnh kinh tế toàn cầu và các xu hướng chung của thế giới, ví dụ như biến đổi khí hậu, năng lượng tái tạo…. Qua đó, giáo dục STEM khuyến khích sự giao lưu, hợp tác và chia sẻ kiến thức giữa các cá nhân, nhóm và tổ chức trong và ngoài nước.
>>> Xem thêm : Hướng dẫn lập trình với Scratch từ A đến Z
3 mức độ vận dụng phương pháp giáo dục STEM trong giảng dạy
Dạy các môn học theo chương trình giáo dục STEM
Theo phương pháp này, bài học và các hoạt động giáo dục được tích hợp vào quá trình dạy và học theo cách tiếp cận đa môn. Các chủ đề và hoạt động STEM được liên kết chặt chẽ với nội dung chương trình học của các môn học truyền thống. Quan trọng là, hình thức giáo dục này không đòi hỏi thời gian học tập bổ sung cho học sinh.
Tổ chức các hoạt động trải nghiệm về giáo dục STEM cho trẻ
Trong quá trình tham gia vào hoạt động trải nghiệm STEM, học sinh được khuyến khích khám phá và tìm hiểu về cách các kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ thuật, và toán học có ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày. Thông qua những trải nghiệm này, họ có cơ hội nhận thức sâu hơn về tầm quan trọng của các thành tựu trong lĩnh vực khoa học và công nghệ đối với cuộc sống con người. Điều này không chỉ giúp nâng cao sự hứng thú trong quá trình học tập mà còn thúc đẩy tư duy sáng tạo.
Các trường trung học có thể triển khai giáo dục STEM thông qua việc tổ chức câu lạc bộ STEM. Tham gia vào câu lạc bộ STEM, học sinh được khuyến khích phát triển kiến thức và kỹ năng của họ thông qua việc tham gia vào các dự án nghiên cứu và tìm hiểu về các ngành nghề thuộc lĩnh vực STEM. Đây là một hoạt động linh hoạt, dựa trên sở thích và năng khiếu riêng của từng học sinh, giúp họ phát triển kỹ năng một cách sâu sắc và thúc đẩy đam mê cho những lĩnh vực này.
Tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học, kỹ thuật theo mô hình STEM
Giáo dục STEM có thể thực hiện qua việc tạo ra môi trường thúc đẩy nghiên cứu khoa học và tham gia vào các cuộc thi sáng tạo trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật tại trường học. Đây là một cơ hội quan trọng, đặc biệt dành cho những học sinh có sự năng lực, đam mê, và sự quan tâm sâu sắc đối với việc khám phá và ứng dụng kiến thức trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và kỹ thuật để giải quyết các thách thức thực tế.
Việc tổ chức các câu lạc bộ STEM có vai trò quan trọng trong việc phát triển các hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực khoa học và kỹ thuật, và cũng là bước đầu tiên để thực hiện các dự án nghiên cứu tham gia vào các cuộc thi khoa học và kỹ thuật dành cho học sinh trung học. Ngoài việc giúp học sinh rèn luyện kỹ năng nghiên cứu và giải quyết vấn đề, tham gia vào câu lạc bộ STEM và các dự án nghiên cứu là một cơ hội quý báu giúp học sinh tự nhận thức được năng lực, đam mê, và giá trị cá nhân của họ đối với những công việc và sự nghiệp thuộc lĩnh vực STEM.
Chương trình giáo dục STEM giúp học sinh sẽ đạt được những gì?
Giáo dục STEM không chỉ đơn giản là việc truyền đạt kiến thức, mà còn tập trung vào việc áp dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống. Phương pháp này thúc đẩy học sinh tham gia vào hoạt động nhóm, tập thể và cộng đồng để giải quyết các vấn đề thực tế. Trong quá trình này, họ học cách làm việc cùng nhau, đối mặt với thách thức, và tìm kiếm giải pháp trong một môi trường thực hành.
Việc rèn luyện năng lực tư duy là một yếu tố quan trọng của giáo dục STEM. Học sinh không chỉ nhớ kiến thức, mà còn phải áp dụng kiến thức đó vào việc giải quyết các vấn đề phức tạp. Đây là cơ hội để họ học cách suy nghĩ logic, phân tích thông tin, và tạo ra các giải pháp sáng tạo. Qua việc tham gia vào các hoạt động STEM, học sinh phát triển khả năng tư duy mạnh mẽ và trở nên tự tin hơn trong việc đối mặt với các thách thức trong cuộc sống.
Ngoài ra, giáo dục STEM cũng khuyến khích kỹ năng tranh luận và phản biện. Trong quá trình làm việc nhóm và thực hiện các dự án, học sinh thường phải bày tỏ quan điểm của họ, lắng nghe quan điểm của người khác, và thảo luận để đạt được sự thỏa thuận hoặc tìm ra lời giải tốt nhất. Điều này giúp họ phát triển kỹ năng giao tiếp, thấu hiểu quan điểm đa dạng, và biết cách đưa ra lập luận logic và phản biện.
